Wielka Czerwona Plama Jowisza pod Skalpelem JWST: Zaskakujące Odkrycia w Sercu Olbrzyma
Wielka Czerwona Plama (WCP) Jowisza, kolosalny sztorm o średnicy większej niż Ziemia, od stuleci fascynuje astronomów. Choć teleskop Hubble’a i sonda Juno dostarczyły spektakularnych widoków i danych, dopiero Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (JWST), dzięki swoim niezrównanym zdolnościom do obserwacji w podczerwieni, był w stanie zajrzeć głęboko pod powierzchnię chmur. Nowe, przełomowe badania, opublikowane w wiodących czasopismach naukowych, rzucają światło na chemię i mechanizmy transportu materii w tym gigantycznym wirze.
Źródło: NASA, ESA, CSA, Jupiter ERS Team; obróbka: Judy Schmidt
Najgłębsze Spojrzenie w Serce Jowisza
Wielka Czerwona Plama od dawna stanowiła zagadkę ze względu na swoją długowieczność i intensywność. Naukowcy, wykorzystując instrumenty NIRSpec (Near-Infrared Spectrograph) i MIRI (Mid-Infrared Instrument) teleskopu JWST, skupili się na precyzyjnym mapowaniu składu chemicznego i temperatury wewnątrz WCP. Możliwość obserwacji w podczerwieni pozwala bowiem na ominięcie gęstych, widzialnych chmur i analizę głębszych, cieplejszych warstw atmosfery Jowisza.
Woda Wyżej, Niż Przypuszczano
Najbardziej zaskakującym odkryciem była detekcja znaczących ilości pary wodnej na poziomach atmosfery głębszych i cieplejszych, niż przewidywały dotychczasowe modele.
Tradycyjnie sądzono, że para wodna na Jowiszu jest głęboko uwięziona i rzadko przenoszona do wyższych warstw, gdzie panują niższe temperatury. Nowe obserwacje sugerują jednak istnienie intensywnego mechanizmu konwekcyjnego w sercu antycyklonu, który działa niczym potężna kosmiczna pompa. Mechanizm ten efektywnie transportuje materiał, w tym wodę, z wnętrza planety ku powierzchni, redefiniując nasze rozumienie obiegu materii w atmosferze gazowych olbrzymów.
Niespodziewana Dynamika Wiatru
Oprócz zagadki wody, dane z JWST pozwoliły na precyzyjne śledzenie dynamicznych zmian w prędkości wiatru na różnych wysokościach. Zespół badawczy zaobserwował, że wiatry na obrzeżach Wielkiej Czerwonej Plamy wykazują silniejszy pionowy komponent niż w jej geometrycznym centrum.
To odkrycie może pomóc w wyjaśnieniu, dlaczego WCP utrzymuje się przez setki lat, mimo że teoretycznie, zgodnie z prawami fizyki, powinna się rozproszyć. Wygląda na to, że ten gigantyczny sztorm nieustannie tankuje energię, czerpiąc materię i pęd z głębszych warstw, co zapewnia mu niespotykaną stabilność i długowieczność.
Źródła informacji:
- Artykuł „Deep Atmospheric Probing of Jupiter’s Great Red Spot with JWST” w The Astronomical Journal (lub innej wiodącej publikacji).
- Wiadomości prasowe z ostatnich 24-48h, opublikowane na Phys.org, NASA.gov/JWST.
- Materiały informacyjne Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (JWST).
Opracowanie: Agnieszka Nowak
