Astronomowie dokonali przełomowego odkrycia, po raz pierwszy bezpośrednio obserwując proces formowania się nowego układu planetarnego w bardzo wczesnej fazie. Wykorzystując potencjał radioteleskopu Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), międzynarodowy zespół naukowców zidentyfikował obecność refrakcyjnych (trudno topliwych) minerałów krzemianowych w dysku protoplanetarnym wokół młodej gwiazdy HOPS-315. To badanie pozwala zajrzeć w głąb kosmicznego żłobka i zrozumieć, jak miliardy lat temu powstawały planety, w tym Ziemia, w naszym własnym Układzie Słonecznym.
Kosmiczna Odlewnia: Kondensacja Twardych Materiałów
Nowonarodzona gwiazda HOPS-315 znajduje się w odległości około 1400 lat świetlnych od nas, w słynnym regionie formowania się gwiazd w Orionie. Układ ten jest niezwykle młody, co czyni go idealnym laboratorium do badania początkowych etapów ewolucji planet.
Dyski protoplanetarne to pierścienie gazu i pyłu otaczające młode gwiazdy, będące fundamentalnymi „fabrykami” planet. Choć potrafimy obserwować ich strukturę, bezpośrednie wykrycie kondensacji twardych, skalistych materiałów na tak wczesnym etapie było dotychczas wyzwaniem.
Zespół badawczy, korzystając z niezwykłej rozdzielczości ALMA, był w stanie zmierzyć skład chemiczny dysku HOPS-315. Wykryli oni wyraźne sygnatury krzemianów – tych samych minerałów, które stanowią podstawę skalistych planet, takich jak Ziemia czy Mars. Odkrycie to sugeruje, że proces powstawania planet rozpoczyna się od kondensacji twardych materiałów bliżej macierzystej gwiazdy, w warunkach wysokiej temperatury.
Klucz do Zrozumienia Początków Ziemi
Znalezisko to jest kluczowe dla astrofizyki. Procesy zachodzące wokół HOPS-315 mają być analogiczne do tych, które miały miejsce we wczesnym Układzie Słonecznym. Badając rozmieszczenie i skład tych minerałów, astronomowie mogą lepiej modelować mechanizmy, które doprowadziły do powstania jąder planetarnych.
Jest to potwierdzenie teorii, że planety skaliste tworzą się z tych samych „cegieł” budowlanych, niezależnie od miejsca w Galaktyce. Badanie HOPS-315 dostarcza pierwszych bezpośrednich dowodów na ten kosmiczny proces w akcji, zanim jeszcze planety zdołają uformować się z tych skondensowanych cząstek.
Międzynarodowa Współpraca w Kosmicznym Czasie
Badania były wynikiem międzynarodowej współpracy, która wykorzystała zaawansowane możliwości obserwacyjne ALMA (międzynarodowy projekt ESO, NSF i NINS) do wglądu w procesy zachodzące w HOPS-315.
Wyniki te nie tylko zwiększają naszą wiedzę o powstawaniu planet, ale także podkreślają rosnące znaczenie obserwacji w milimetrowych długościach fal do badania chemii i fizyki wczesnych etapów życia gwiazd. Opublikowane w prestiżowym czasopiśmie naukowym Nature, wyniki otwierają nowy rozdział w poszukiwaniu analogów naszej kosmicznej historii.
Źródła:
- European Southern Observatory (ESO) – News Release eso2512.
- Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA).
- Nature (doi:10.1038/s41586-025-09163-z).
Opracowanie: Agnieszka Nowak
